Dziecko alfa

Na podstawie książki: Dr Deborah Macnamara „odpoczynek, zabawa, rozwój”

NIEGRZECZNE DZIECKO? CZY DZIECKO ALFA?

Wielu rodziców i pedagogów spotyka się z problemami związanymi z wychowaniem dzieci. Czasem problemy są tak duże, że dorośli załamują ręce. Opieka nad dziećmi potrafi sprawiać naprawdę poważne kłopoty.

Dorośli opisują takie dzieci jako niemożliwe do opanowania, buntownicze, władcze i roszczeniowe. Sprzeciwiają się one poleceniom dorosłych a czasem same wydają polecenia. Bywają agresywne, gdy ich żądania nie zostaną spełnione, przejawiają trudności w szkole, są rozdrażnione lub mogą mieć problemy związane z żywieniem np. odmawiają jedzenia przy stole lub każą sobie przygotowywać określone dania.

Dziecko niegrzeczne czy dziecko alfa?

Takie zachowania są często interpretowane jako brak dobrego wychowania a dziecko uznawane jest za niegrzeczne lub zaburzone. Rodzice a nawet terapeuci mogą wpaść w pułapkę zwalczania objawów, korygowania zachowania metodami kar i zakazów a czasem nawet stosowane jest leczenie farmakologiczne wdrażane przez psychiatrę.

W rozwiązaniu tego problemu przychodzi z pomocą kanadyjski psycholog rozwojowy dr Gordon Neufeld, który opracował relacyjne podejście do rozwoju człowieka i przedstawił koncepcję dzieci alfa czyli dzieci które zamiast pozostawać zależne od rodziców, próbują przejąć kontrolę.

Nie jest to świadome ani wyuczone zachowanie a pojawia się ono naturalnie wtedy gdy hierarchiczny taniec więzi między dorosłymi a dziećmi zostanie zaburzony. Zależność od drugiej osoby wymaga zaufania. Gdy dzieci nie mają zaufania do opieki, którą sprawują dorośli, instynktownie przejmują kontrolę. Niestety nie da się sprawować opieki nad dzieckiem, które nie jest od nas zależne.

Jakie praktyki rodzicielskie stwarzają warunki dla dzieci do wejścia w rolę alfa?

Dr Deborah Macnamara w swojej książce „odpoczynek, zabawa, rozwój” opisuje siedem praktyk rodzicielskich, które przyczyniają się do problemu zaburzenia relacji z rodzicami i powstawania dzieci alfa.

1. Patrzenie przez pryzmat własnego dzieciństwa – rodzice, którzy byli wychowani „silną ręką” mają skłonność do bycia zbytnio pobłażliwym zamiast w wyrozumiały sposób egzekwować przestrzeganie odpowiednich zasad i ograniczeń

2. Rodzicielstwo na żądanie – czyli pasywne podejście polegające na realizowaniu żądań dziecka. Tymczasem opiekun alfa to rola aktywna, rodzic ponosi odpowiedzialność za odczytywanie i zaspokajanie potrzeb dziecka takich jak głód, potrzeba bezpieczeństwa czy potrzeby emocjonalne takie jak bycie rozumianym, ważnym, kochanym i szanowanym

3. Rodzicielstwo egalitarne – zadawanie zbyt dużo pytań, zachęcanie dzieci do podejmowania decyzji, których nie powinny podejmować jak co zjeść albo gdzie nocować lub do której szkoły pójść. Małe dziecko potrzebuje pewności, że znajduje się pod opieką dorosłego i wybór w zakresie koloru koszulki czy bajki na dobranoc jest wystarczający

4. Nadmiar rozłąki – zbyt duży lęk separacyjny spowodowany nadmiarem rozłąki z rodzicem może odwrócić kierunek relacji i spowodować odwrócenie relacji. Dziecko słucha się tylko osób z którymi ma bliską więź i do których jest mocno przywiązane dlatego zanim powierzymy dziecko opiekunce musi zadbać by zbudowało z nim relację.

5. Prześladowanie ze strony rodziców, rodzeństwa, rówieśników lub nauczycieli – krzywdy emocjonalne i fizyczne nasilają i powodują problem alfa. Gdy dziecko doświadcza dręczenia od osób które powinny go wspierać naturalnie wchodzi w alfa, żeby samemu zadbać o swoje bezpieczeństwo.

6. Przytłaczająca wrażliwość i podatność na zranienie – wrażliwe dziecko szczególnie potrzebuje silnych rodziców alfa. Przeżywa ono skrajne emocje, łatwo wybucha płaczem i gdy widzi, że rodzice nie radzą sobie z nim i mówią np. „ nie wiem co z Tobą począć” lub „przesadzasz” „nie dramatyzuj” to nie czują się pewnie podążając za rodzicem i wchodzą w rolę alfa.

7. Alarmujące przeżycia lub okoliczności – trudne doświadczenia takie jak śmierć bliskiej osoby, wypadek lub choroba sugerują dzieciom, że rodzice mimo dobrych intencji nie potrafią zadbać o ich bezpieczeństwo i mogą zaburzać właściwe relacje.

Oswajanie dziecka alfa

Lekarstwem na problem z dzieckiem alfa jest przyjęcie silnej postawy opiekuńczej aby dziecko mogło odpocząć w obecności rodzica. Wymaga to czasu, wyrozumiałego traktowania oraz konsekwentnego postępowania i trwania w silnej postawie alfa. Rodzic na nowo musi przejąć inicjatywę w tańcu więzi. Ponieważ dzieci alfa często stawiają silny opór a także demonstrują frustrację i bywają agresywne, często słyszy się, że potrzebują one „silnej ręki” i nauczki. Tymczasem problemy te wynikają z braku zaufania do opiekuna i surowe traktowanie tylko pogłębia te zachowania. Jednocześnie nie należy ulegać żądaniom dziecka ani kapitulować w trakcie konfliktów. Postawa jaką powinien przyjąć rodzic to troskliwa dominacja której dziecko nie odbierze w sposób negatywny lub krzywdzący.

Strategie dla rodziców, które pomagają w odzyskaniu inicjatywy:

1. Prezentuj silną postawę alfa – przejmij inicjatywę poprzez branie na siebie odpowiedzialności za postępu w naprawieniu relacji, chronienie dziecka przed krzywdą i unikanie stawiania go w sytuacjach które są dla niego zbyt trudne

2. Pozwól dzieciom by czuły się przy Tobie bezpieczne – nie wychodź z roli opiekuńczej, nie rań dziecka w interakcjach, udzielaj wskazówek. Np. gdy dzieci się biją możesz przerwać mówiąc: „Nie wolno krzyczeć na brata i go bić. Potem do tego wrócimy a na razie odłożycie zabawki i zajmiemy się czymś innym”

3. Odczytuj potrzeby i przejmij inicjatywę – decyduj o tym kiedy dziecko powinno jeść i co będzie na posiłek. Przejmij inicjatywę mówiąc np. „przyniosłam Ci ubranie bo wiem że lubisz jak pomagam Ci się ubrać, wybrałam Twoje ulubione spodnie, będziesz mógł w nich swobodnie grać w piłkę”

4. Zapewnij dziecku przestrzeń na ekspresję instynktów alfa – np. podczas zorganizowanych aktywności i podczas zabawy, chodzi o zalezienie obszarów gdzie dziecko może wyrażać instynkty alfa nie konkurując w rodzicem np. zabawa w lekarza weterynarii , zabawa w policjantów itp.

5. Pielęgnuj naturalną hierarchię w relacjach – ogranicz kontakty dzieci z rówieśnikami i zamiast tego skup się na własnej relacji z dzieckiem. Zamiast korygować zachowanie zadbaj o zmianę środowiska i osadzeniu dziecka w naturalnej hierarchi więzi z rodzicami, dziadkami, starszym rodzeństwem itp.

6. Przejmij kontrolę nad okolicznościami i decyzjami – okazywanie dziecku, że bez konsultacji potrafimy ocenić czego potrzebuje i przejmujemy odpowiedzialność za związane z tym decyzje np. „kupię Ci te flamastry o które prosiłeś bo wiem, że będą odpowiednie do Twoich malowania Twoich ulubionych pociągów”

7. Bądź najlepszym wyborem dla swojego dziecka – znajduj okazje w którym dziecko musi na Tobie polegać np. nauka, hobby czy wyjazd na wycieczkę. Wiele dzieci alfa nie chce wychodzić z domu gdyż to jest ich królestwo – warto jednak pomimo protestów pokazywać im nowe miejsca i aktywności, gdyż może to tymczasowo tłumić instynkty alfa i dać rodzicom szansę na przejęcie kontroli

Oswojenie dziecka alfa wymaga czasu. Warto abyśmy dbali o relacje z dziećmi akceptując swoją odpowiedzialność za pracę nad tymi relacjami, wchodząc w rolę alfa poprzez odczytywanie potrzeb i przejmowanie inicjatywy w ich spełnianiu a także dając więcej niż dzieci od nas oczekują aby nasza troska z nawiązką zaspokajała ich głód kontaktu.